Małek, Filologia, Artykuły
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Eliza MałekKU FOTOLEKSYKOGRAFIIŁódź 20081Copyright © by Eliza Małek, Łódź 2008Recenzent:Piotr K. WitasWydawca:Instytut Rusycystyki Uniwersytetu ŁódzkiegoISBN 978-83-60416-15-0Wyd. I. Nakł. 22 egz. Łódź 2008Druk i oprawa:SORUS SC Wydawnictwo i DrukarniaBiuro: ul. Starołęcka 18, 61-361 Poznańtel. (61) 653 01 43e-mail: sorus@sorus.com.pl2PRZEDMOWASłowofotoleksykografiamoŜe zdziwić niektórych badaczy językówi osób zajmujących się profesjonalnie lub amatorsko słownikami. NaleŜyjednak zwrócić uwagę,Ŝew księgarniach, a zwłaszcza KMPiK-ach, sprze-dawane są rozmaitefotoksiąŜkiifotogadŜety,w Internecie zaś spotkaćmoŜna teksty nazywanefotoartykułami, fotointerwencjami, fotonarracjamiczyfotowspomnieniami,co sprawia,Ŝesłownikowy agnonim1fotoleksyko-grafia,będący przejawem obserwowanego − szczególnie w ostatnich la-tach − wzrostu słowotwórczej aktywności członufoto-,jest akceptowalnyjako nazwa zupełnie nowego kierunku, nowej techniki w pracach leksyko-graficznych. Samą nazwę zaproponował Jan Wawrzyńczyk, natomiast to,co się za nią kryje, jest pomysłu Piotra Wierzchonia, który, rzec moŜna(moim zdaniem bez poetyzacyjnej przesady), o d n a w i a oblicze leksyko-grafii; dzieje się to właśnie teraz, w kolejnych miesiącach 2008 r.Nie będę tutaj prezentować i analizowaćŜadnychszczegółów kon-cepcyjnometodologicznych rodzącej się fotoleksykografii, która łączy lek-sykografię tradycyjną, „akademicką” (uprawianą m.in. w strukturachPolskiej Akademii Nauk) z informatyką i webometrią. Wszystkich zainte-resowanych odsyłam do trzech nowatorskich publikacji P. Wierzchonia2.1W związku z tym nowym, przydatnym tutaj, wyraŜeniem terminologicznym,stanowiącym kalkę ros. wyraŜeniaсловар�½ый аг�½о�½им,por.:Я. Вавжи�½чик(ред.),Словар�½ые аг�½о�½имы русского языка. Вып.1,Warszawa: Semiosis Lexi-cographica, 2007, s. 5-6 [autorami opracowania są: H. Bartwicka, J. Fiedoruszkow,E. Małek i J. Wawrzyńczyk].2ANTI,Poznań: Instytut Językoznawstwa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza,2008;Jaskółki przejawów internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej pol-szczyzny w materiałach z lat 1894-1984. Tylko sto przykładów,Łask: Oficyna Wy-dawnicza Leksem;KOTUŚ. „Verba polona abscondita...” (w fotodokumentacji).Szkic lingwochronologizacyjny. Centuria pierwsza,Poznań: Instytut Językoznaw-stwa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, 2008.3Pierwszym celem niniejszej publikacji jest podchwycenie i upow-szechnienie dokonań tego badacza. Jego prace, wskazane tutaj w przyp. 2,zostały wydane w mikroskopijnym nakładzie i są praktycznie niedostępnena rynku księgarskim.Celem drugim jest wzbogacenie zbioru haseł i dokumentacjiSłowni-ka bibliograficznego języka polskiego3. UŜycie techniki i procedur rozwi-janych przez P. Wierzchonia wydaje się niezbędne dla tego najbogatszegozbioru dokumentacyjnego leksyki okresu nowopolskiego (nowopolskiegow klasyfikacji Klemensiewiczowskiej).Moje wycinki (fotowyimki) pochodzą głównie z produkcji wydaw-niczej − w większości prasy − ostatnich paru lat4; sporadycznie trafiają sięw sporządzonym zestawie starsze fotocytaty.Fotoilustracje gwarantują autentyzm dokumentacyjny wykorzysty-wanych cytatów. MoŜna mówić tu o f o t o w i e r n ośc i, której brakw leksykografii dotychczasowej.WSłowniku języka polskiegopod red. W. Doroszewskiego w arty-kulekolarzznajduje się cytat (z dwoma przecinkami), tenŜe w artykuletempowiec(z jednym). Por.:kolarzPodobnie jak góry mają swój typ kolarza „wspinacza”, na nizinach wybijasię typ kolarza, zwany „tempowcem”.Sport 76, 1954.tempowiecPodobnie jak góry mają swój typ kolarza „wspinacza”, na nizinach wybijasię typ kolarza zwany „tempowcem”.Sport 76, 1954.Ewidentnej rozbieŜności kształtu cytatu − nie odnotowanej wŜadnejz errat dołączonych do poszczególnych tomów „jedenastotomowca” − niemoŜna wyjaśnić nie zaglądając do odpowiedniegoźródłaleksykograficz-nego, na co na pewno nie zdobędzie sięŜadenzwykły uŜytkownik słowni-ka. Kłopoty tego rodzaju5skutecznie likwiduje technika fotoprzytoczeń.Opis tego projektu i gromadzone materiały dostępne są (częściowo) w Inter-necie − pod adresem:www.leksykapolska.pl4W tym czasopism bezpłatnych (w samej Warszawie jest ich co najmniej 20).5Wskazany przykład z parą artykułówkolarzvs.tempowiecnie jest jakimśnadzwyczajnym wyjątkiem-potknięciem w dzieleŜyciaprof. Doroszewskiego.J. Wawrzyńczyk odkrył sprzeczność kształtu graficznego cytatu uŜytego w tymsłowniku niejednokrotnie m.in w parzeklamrzyskovs.orderzysko.43I jeszcze. Tradycyjne zbieractwo wyrazowe, uprawiane w Obserwa-torium Językowym PAN, wyszukiwanie neologizmów w prasie i prze-pisywanie znalezionych kontekstów na komputerze stwarza zawsze nie-bezpieczeństwo niewiernego odtworzenia tekstu. Np. w jednej z prac po-wstałych w Instytucie Języka Polskiego PAN6występuje poz.wczesnogor-baczowowski,ale w przytoczonym pod tym hasłem cytacie występujejedynie formawczesnogorbaczowskiej,co stwarza niejasność interpre-tacyjną: czy mamy tu do czynienia z haplografią Autorek tomu, czy moŜezeświadomymjej usunięciem przy przepisywaniu cytatu z prasowego ory-ginału. PoniewaŜ nigdzie w pracy Autorki nie podnoszą problemuwierności swoich wypisków i ich emendacji, dokumentaliście słownictwanowopolskiego pozostaje sięgnięcie do wykorzystanegoźródła,co nie jestnieuciąŜliwe. Problem zniknie, jeśli będziemy dawać cytaty z oryginałóww postaci fotograficznej (cyfrowej).Ostatecznie idzie o to, by badając obiekt nie zniszczyć go7.T. Smółkowa (red.),Nowe słownictwo polskie. Materiały z prasy lat 1985-1992. Cz. II: P-ś,Kraków: IJP PAN, 1999.7Por. dawną uwagę o paczeniu przedmiotu na skutek wyboru błędnej metodybadania w: J. Maritain,Nauka i mądrość,przekł. M. Reutt, Warszawa: De AgostiniPolska & Altaya Polska, 2004, s. 188.56
[ Pobierz całość w formacie PDF ]