MP2005 09, czasopisma szkolne, polonijne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Przyjaźń
bez granic
Trenczyn
4.07.2005
D
nia 4 lipca br. Pola-
cy żyjący na Środ-
kowym Poważu, ich
rodziny oraz słowaccy
przyjaciele już po raz
trzeci spotkali się
w Trenczynie, by wziąć
udział w tradycyjnej im-
prezie kulturalnej „Przy-
jaźń bez granic”.
również goście z Węgier
– grupa dzieci i opieku-
nów z zaprzyjaźnionego
z naszym klubem SMP
w Miszkolcu. Udział Po-
lonii węgierskiej w im-
prezie jeszcze bardziej
podkreślił jej międzyna-
rodowy charakter.
Przebieg oraz atmosfe-
rę części oficjalnej werni-
sażu oraz biesiady polo-
nijnej przy ognisku, któ-
ra trwała do późnego
wieczora, najlepiej od-
zwierciedla dokumen-
tacja fotograficzna.
Następnego dnia na-
szym zagranicznym go-
ściom pokazaliśmy mias-
to oraz jego wspaniały
zamek, zaś dzieci
z Węgier rozpoczęły ko-
lejny etap swego poby-
tu na Słowacji..
Tegoroczna impreza
cieszyła się dużym za-
interesowaniem i po-
wodzeniem. Między
uczestnikami wzmo-
cniły się więzi przyja-
źni i zrodziły się nowe
pomysły kolejnych,
wspólnych przedsię-
wzięć.
„Wznieśmy toast za »Przyjaźń bez granic«“ - przyjaciel-
skie spotkanie przybyłych gości przy wspólnym stole
mogło się zacząć.
Również i w tym roku
organizatorami wydarze-
nia były Klub Polski Re-
gion Środkowe Poważe
oraz Centrum Kultury
Sihoť. Program tegorocz-
nego spotkania podzielo-
no na dwa etapy: pierw-
szy – zorganizowany był
w Trenczynie, drugi –
trwał jeszcze kilka na-
stępnych dni w Bojni-
cach. Najpierw wszyscy
uczestnicy imprezy spot-
kali się na uroczystym ot-
warciu wspólnej wysta-
wy trzech artystów pol-
skiego pochodzenia: Aga-
ty Różańskiej z Polski,
Zbigniewa Kubeczki z cze-
skiego Zaolzia oraz Ga-
briela Petráša z Trenczy-
na. Wspólna prezentacja
prac zaproszonych artys-
tów, zajmujących się gra-
fiką, malarstwem oraz ce-
ramiką, była nie tylko oka-
zją do przedstawienia ich
bardzo ciekawej twór-
czości mieszkańcom Tren-
czyna, lecz również sym-
bol więzi między Polaka-
mi żyjącymi w kraju i po-
za jego granicami, a więc
– „przyjaźni bez granic”.
O tym, jak bardzo na-
sza akcja polonijna przy-
ciągnęła uwagę Polonii
oraz obywateli miasta
świadczyła duża liczba
gości uczestniczących
w uroczystym otwarciu
wystawy oraz obecność
trenczyńskiej telewizji.
W tym roku spotkanie
w Trenczynie uświetnili
Dzieci i ich opieknowie z Miszkolca żegnają się z Trenczynem -
czekał ich drugi etap „Przyjaźni bez granic“ w Bojnicach.
RENATA STRAKOVÁ
Bohaterowie wspólnej wystawy w Trenczynie: Zbigniew Kubeczka
(Czechy) - czwarty od lewej, dalej: Gabriel Petraś (Słowacja) i Agata
Różańska (Polska) oraz kustosz wystawy Jozef Vydrnák.
Oficjalną część wernisażu polsko-słowackimi utworami wzbogacił
zespół muzyki danwej „Musica Poetica“.
2
MONITOR POLONIJNY
OD REDAKCJI
Wakacje już za nami, lato dobiega
końca. Przed nami nowy rok szkolny,
akademicki, powrót do obowiązków.
Dla nas – Polaków – to również
jesień przełomowa, bowiem w tym
roku w Polsce odbędą się wybory
parlamentarne i prezydenckie.
Wobec tego przygotowaliśmy dla
Państwa „ściągę” wyborczą, czyli
przegląd partii ubiegających się
o nasze sympatie. O tym, co trzeba
zrobić, aby móc wziąć udział
w wyborach nie wyjeżdżając ze
Słowacji, możecie Państwo przeczy-
tać w ogłoszeniach. W numerze nie
brakuje też relacji z imprez zorgani-
zowanych podczas lata przez Pola-
ków na Słowacji i oczywiście rubryk
stałych.
Życzę Państwu miłej lektury i dużo
sił w podejmowaniu obowiązków po
powrocie z urlopów i wakacji.
SPIS TREŚCI
„Ściąga“ wyborcza
4
Z NASZEGO PODWÓRKA
6
Z KRAJU
6
2000 km na rowerze
6
SŁOWACKIE WYDARZENIA
I POLSKIE SPOSTRZEŻENIA
7
I Wyszehradzka Letnia Szkoła
Języka Polskiego
8
„Pozłacany“ Spisz
9
WYWIAD MIESIĄCA
Mieczysław Rakowski: „Polacy mają
zamiłowanie do historii, ale tylko wybiórczo“ 10
„EuryArt 2005“,
czyli o mieszkańcach innej planety
12
MŁODZI W POLSCE SŁUCHAJĄ
Monika Brodka
14
KINO-OKO
„Mój Nikifor“ dobil Karlove Vary
14
TO WARTO WIEDZIEĆ
Odtajniony wywiad
15
BLIŻEJ POLSKIEJ KSIĄŻKI
Bolesne poszukiwanie korzeni
17
POLSKO-SŁOWACKIE ZWIĄZKI HISTORYCZNE
Jan III Sobieski na ziemiach
słowackich w 1683 r.
18
OKIENKO JĘZYKOWE
Spoko,
wszystko jest
w porzo
20
OGŁOSZENIA
21
POLSKA OCZAMI SŁOWACKICH DZIENNIKARZY
Gdansk dýcha históriou, ale žije naplno 22
MIĘDZY NAMI DZIECIAKAMI
Za nami 1 września
MAŁGORZATA WOJCIESZYŃSKA
REDAKTOR NACZELNA
23
PIEKARNIK
Jesienny smutek egzystencjalny – co z nim? 24
VYDÁVA POĽSKÝ KLUB – SPOLOK POLIAKOV A ICH PRIATEĽOV NA SLOVENSKU
ŠÉFREDAKTORKA:
Małgorzata Wojcieszyńska
•
REDAKCIA:
Pavol Bedroň, Ivana Juríková, Majka Kadleček,
Katarzyna Kosiniak-Kamysz, ks. Jerzy Limanówka, Melania Malinowska, Danuta Meyza-Marušiaková, Dariusz
Wieczorek, Izabela Wójcik,
•
KOREŠPONDENT V REGIÓNE KOŠICE
–
Urszula Zomerska-Szabados
•
JAZYKOVÁ ÚPRAVA V POĽŠTINE
:
Maria Magdalena Nowakowska
•
GRAFICKÁ ÚPRAVA:
Stano Carduelis
Stehlik
•
ADRESA:
Nám. SNP 27, 814 49 Bratislava
•
TLAČ:
DesignText •
KOREŠPONDENČNÁ ADRESA:
Małgorzata Wojcieszyńska, 930 41 Kvetoslavov, Tel./Fax: 031/5602891, monitorp@orangemail.sk
•
PREDPLATNÉ:
Ročné predplatné 300 Sk na konto Tatra banka č.ú.: 2666040059/1100, číslo zákazníka
142515 •
REGISTRAČNÉ ČÍSLO:
1193/95
•
Redakcia si vyhradzuje právo na redakčné spracovanie ako aj
vykracovanie doručených materiálov, na želanie autora zaručuje anonymitu uverejnených materiálov a listov.
FINANCOVANÉ MINISTERSTVOM KULTÚRY SR
WRZESIEŃ 2005
3
wyborcza
„Ściąga“
polscy zamieszkali na Słowacji również mogą wziąć w nich udział.
Aby przybliżyć Państwu partie, ubiegające się o głosy wyborców,
przygotowaliśmy „ściągę”, czyli przegląd partii, biorących udział
w wyborach do Sejmu i Senatu, oraz ich kandydatów na prezydenta.
Kolejność prezentowanych ugrupowań jest przedstawiona wg kolejności
zajmowanych miejsc w sondażach przeprowadzanych podczas ostatnich dni.
Platforma Obywatelska (PO)
Założona została 19 stycznia 2001 r.
przez Andrzeja Olechowskiego, Macieja
Płażyńskiego z Akacji Wyborczej
Solidarność (AWS) i Donalda Tuska
zUnii Wolności (UW). Jej członkowie wy-
wodzą się głównie zAWS iUW. Program
PO opiera się na założeniach liberalizmu
(w sferze gospodarczej) i konserwatyz-
mu (w sferze obyczajowej). PO opowia-
da się za likwi-
dacją etatyzmu
i ograniczeniem
ingerencji państwa wgospodarkę, wysu-
wa propozycję wprowadzenia podatku li-
niowego oraz obniżenia podatków po-
średnich (PIT, CIT, VAT - 15%). Zapo-
wiada, że wprowadzi zasady wyborów
większościowych w jednomandatowych
okręgach wyborczych do Sejmu. Opo-
wiada się za likwidacją Senatu, zmniej-
szeniem o połowę liczby posłów (do
230) oraz likwidacją immunitetów dla
parlamentarzystów. PO deklaruje przys-
pieszenie prywatyzacji, liberalizację ko-
deksu pracy oraz zmniejszenie obciążeń
pracodawców. Wypowiada się przeciw-
ko Konstytucji Europejskiej. Wwyborach
do Sejmu we wrześniu 2001 r. PO zajęła
drugie miejsce, zdobywając 12,68 % gło-
sów i65 mandatów. Wczerwcu 2004 r.
PO wygrała wybory do Parlamentu
Europejskiego (PE), zdobywając 24,1 %
głosów i 15 spośród 54 mandatów.
Eurodeputowani PO wchodzą w skład
Grupy Europejskiej Partii Ludowej
(Chrześcijańscy Demokraci) i Europej-
skich Demokratów.
• Przewodniczący:
Donald Tusk
• lide-
rzy:
Donald Tusk, Jan Maria Rokita,
Janusz Lewandowski, Hanna Gronkiewicz-
Waltz, Bronisław Komorowski, Zyta
Gilowska
(wystąpiła w maju 2005 r.) •
kandydat na prezydenta:
Donald Tusk
www.po.org.pl
Prawo i Sprawiedliwość (PiS)
zaś zdecydowanie konserwatywny w kwes-
tiach obyczajowych (sprzeciwia się aborcji
ieutanazji). Opowiada się przeciwko Konstytucji
Unii Europejskiej. W wyborach do Sejmu 23
września 2001 r. (z listy PiS startowali też
członkowie Przymierza Prawicy) PiS uzyska-
ło 9,5 % głosów, co dało mu 44 mandaty po-
selskie. Wwyborach do Parlamentu Europej-
skiego 13 czerwca 2004 r. PiS uzyskało 12,67 %
głosów i7 mandatów. Eurodeputowani PiS wcho-
dzą w skład Unii na rzecz Europy Narodów.
• Przewodniczący:
Jarosław Kaczyński
• lide-
rzy:
Jarosław i Lech Kaczyńscy, Ludwik Dorn,
Zbigniew Ziobro, Zbigniew Wassermann, Michał
Kamiński
• kandydat na prezydenta:
Lech
Kaczyński
Powstało 13 czerwca 2001 r. Działacze PiS
wywodzą się w większości ze środowisk daw-
nej AWS (Porozumienie Centrum – PC,
Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe –
SKL, Zjednoczenie Chrześcijańsko-
Narodowe – ZChN) i Ruchu Odbudowy
Polski (ROP). PiS postuluje zwiększenie poczu-
cia bezpieczeństwa w państwie, głównie po-
przez zaostrzenie kar, oraz walkę z korupcją
(inicjatywa utworzenia Urzędu Antykorupcyjne-
go, wprowadzenie zasady jawności oświadczeń
majątkowych) i usprawnienie działań instytucji
państwowych. Określa się jako partia prawico-
wa, jednak w wielu kwestiach gospodarczych
jej program jest ewidentnie lewicowy (socjalny),
www.pis.org.pl
Liga Polskich Rodzin (LPR)
Samoobrona
Rzeczpospolitej
Polskiej
Powstała w kwietniu 2001 r. Główne jej za-
łożenia programowe to sprzeciw wobec sprze-
daży własności polskiej cudzoziemcom, rezyg-
nacja z udziału w Unii Europejskiej na rzecz posze-
rzenia współpracy ze Stanami Zjednoczonymi iRosją lub współ-
praca z krajami UE, ale na „równych prawach i warunkach”.
W sferze obyczajowej i kulturowej partia ma charakter konser-
watywny, akcentując tradycję katolicką. Program gospodarczy
skupia się na ochronie rynku polskiego, zwiększeniu wydatków
socjalnych oraz na wrogim nastawieniu do kapitału zagranicz-
nego. Ugrupowanie opowiada się za ochroną życia od momentu
poczęcia do naturalnej śmierci oraz występuje przeciwko euta-
nazji. Wwyborach w2001 r. LPR (zjej list startował także Ruch
Odbudowy Polski – ROP) uzyskała 7,87 % głosów i 38 manda-
tów poselskich. W roku 2004 w wyborach do Parlamentu
Europejskiego LPR uzyskała 15,92 % głosów, co dało jej 10
mandatów eurodeputowanych. Na forum europarlamentu działa
we frakcji eurosceptyków Grupie Niepodległość/Demokracja.
• Przewodniczący:
Marek Kotlinowski
• liderzy:
Marek
Kotlinowski, Roman Giertych, Maciej Giertych, Zygmunt Wrzodak,
Sylwester Chruszcz
• kandydat na prezydenta:
Maciej Giertych
www.lpr.pl
Samoobrona
założona została
w 1992 r. Postu-
luje większe dofi-
nansowywanie rolnictwa
i zwiększenie wydatków soc-
jalnych. Partia ma charakter
roszczeniowy i populistyczny,
nie ma wyraźnych poglądów
w sferze obyczajowej. W sfe-
rze gospodarczej to najbar-
dziej lewicowa (socjalna) par-
tia w Polsce. Opowiada się za
interwencjonizmem państwa
w gospodarkę, sprzeciwia się
prywatyzacji. Jest zwolenni-
kiem tzw. trzeciej drogi w gos-
podarce. Według Samoobrony
głównymi sektorami polskiej
gospodarki powinny być rol-
4
MONITOR POLONIJNY
W
Polsce zbliżają się wybory parlamentarne i prezydenckie. Obywatele
Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD)
Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL)
Postkomunistyczna partia założona została15 kwiet-
nia 1999 r. Jest spadkobierczynią Polskiej Zjedno-
czonej Partii Robotnicze (PZPR) i Socjaldemokracji
Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP). Większość działac-
zy wywodzi się zbyłej reżimowej PZPR. SLD oficjalnie odcina się od
komunistycznych korzeni – deklaruje program nowoczesnej socjal-
demokracji. Popiera zachowanie większości funkcji socjalnych pa-
ństwa, opowiada się za tzw. społeczną gospodarką rynkową, jest za
świeckością państwa i tolerancją światopoglądową oraz za „rów-
nym statusem kobiet imężczyzn”, także za prawem kobiet do świa-
domego macierzyństwa, co w praktyce oznacza przyzwolenie na
aborcje na żądanie. SLD opowiada się za Konstytucją Europejską.
Młode kierownictwo partii usunęło z list wyborczych do Sejmu sta-
rych i skompromitowanych działaczy, takich jak Józef Oleksy,
Leszek Miller czy Marek Dyduch, i zaproponowało im start w wy-
borach do Senatu. Leszek Miller odmówił i zapowiedział rozstanie
zpolityką. W2001 r. wwyborach parlamentarnych SLD zwyciężył,
uzyskując 41,04 %, co dało 217 mandatów. W wyborach do PE
SLD wraz z Unią Pracy (UP) uzyskał 9,3 % i 5 mandatów.
Eurodeputowani SLD są członkami Grupy Socjalistycznej w PE.
• Przewodniczący:
Wojciech Olejniczak
• liderzy:
Wojciech
Olejniczak, Grzegorz Napieralski, Józef Oleksy, Włodzimierz
Cimoszewicz, Katarzyna Piekarska
• kandydat na prezydenta:
Włodzimierz Cimoszewicz
Powstało wmaju 1990 r. Podstawy
programu PSL oparte są na zasa-
dach doktryny agraryzmu. PSL opo-
wiada się za interwencjonizmem
państwowym (zwłaszcza w rolnic-
twie) i za zwolnieniem tempa pry-
watyzacji. Opowiada się też za
społeczną gospodarką rynkową, co
wpraktyce oznacza silne naciski na
zwiększenie wydatków socjalnych,
szczególnie na rzecz elektoratu PSL
– rolników. Oficjalnie ugrupowanie
skupia 140 tys. członków, co czyni
z niego największą partię w Polsce.
W wyborach parlamentarnych
w 2001 r. uzyskało
8,98 % głosów i42 mandaty posel-
skie, zaś w wyborach do PE uzys-
kało 6,3 % głosów, co dało 4 man-
daty. PSL należy w PE do Grupy
Europejskiej Partii Ludowej
(Chrześcijańscy Demokraci) i Euro-
pejskich Demokratów.
• Przewodniczący:
Waldemar
Pawlak
• liderzy:
Waldemar Pa-
wlak, Jarosław Kalinowski,
Józef Zych, Janusz Wojcie-
chowski
• kandydat na prezy-
denta:
Jarosław Kalinowski
www.psl.org.pl
Partia Demokratyczna-demokraci.pl (PD)
Powstała 7 maja 2004 r. To partia o charak-
terze liberalnym, powstała z rozszerzenia Unii Wolności (UW) o kilka ty-
sięcy osób niezwiązanych dotąd zpolityką oraz ludzi związanych dawniej
z SLD. Członkowie PD reprezentują tradycyjnie różne formacje ideowe (li-
beralizm, socjalliberalizm, umiarkowana chadecja). PD opowiada się za
kontynuacją demokratycznej przebudowy kraju, decentralizacją państwa
i ograniczeniem interwencjonizmu państwa w gospodarce. Jednoznacz-
nie poparła traktat konstytucyjny UE. W wyborach parlamentarnych
23 września 2001 r. (startowała jako UW) uzyskała 3,1 % głosów i nie
weszła do Sejmu. W wyborach do Parlamentu Europejskiego (startowała
również pod szyldem UW) uzyskała 7,33 % głosów, co dało jej 4 man-
daty w europarlamencie. Europosłowie PD wchodzą w skład Grupy
Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy.
• Przewodniczący:
Władysław Frasyniuk
• liderzy:
Władysław Frasyniuk,
Bronisław Geremek, Jerzy Hausner, Marek Belka
• kandydat na prezy-
denta:
Henryka Bochniarz
www.sld.org.pl
nictwo i budownictwo. Sprzeciwia
się nadmiernym inwestycjom za-
granicznym w Polsce. Sceptycz-
nie ocenia wstąpienie Polski do
Unii Europejskiej (
de facto
była te-
mu przeciwko). Nie popiera trakta-
tu konstytucyjnego Unii Europej-
skiej. W wyborach parlamentar-
nych w2001 r. Samoobrona uzys-
kała 10,2 % głosów i jako trzeciej
wielkości ugrupowanie (53 po-
słów) weszła do Sejmu. W wybo-
rach do Parlamentu Europejskiego
w 2004 r. zdobyła 10,8 %, co da-
ło jej 6 mandatów. Czterech euro-
posłów Samoobrony nie wchodzi
w skład żadnej grupy ponadnaro-
dowej w PE, dwóch wchodzi
w skład Grupy Socjalistycznej.
• Przewodniczący:
Andrzej Lepper
• liderzy:
Andrzej Lepper, Renata
Beger, Andrzej Aumiller, Krzysztof
Filipek, Danuta Hojarska
• kandydat
na prezydenta:
Andrzej Lepper
www.samoobrona.org.pl
OPRACOWAŁ
RADOSŁAW ŁACH
Uwaga! Informacje,
dotyczące możliwości
głosowania na terenie
Słowacji, znajdziecie
Państwo w „Ogłoszeniach”
na str. 22.
www.demokraci.pl
Socjaldemokracja Polska - Unia Pracy - Zieloni 2004 (SDPL-UP-Zieloni 2004)
Założona została 26 marca 2004 r. przez część
działaczy SLD, niezadowolonych z sytuacji w SLD
oraz z działań jego kierownictwa, z byłym marsza-
łkiem Sejmu Markiem Borowskim na cze-
le. To partia o poglądach lewicowych za-
równo w sferze gospodarczej, jak i świa-
topoglądowej (lewica laicka). Główne hasła nowej,
uczciwej lewicy, jak mówią o sobie członkowie
SDPL, to: zasady solidarności społecznej, państwo
opiekuńcze, obrona praw pracowniczych, państwo
neutralne światopoglądowo, tolerancja światopo-
glądowa, równy status kobiet i mężczyzn, szacu-
nek i akceptacja dla mniejszości, wsparcie dla kul-
tury narodowej, „państwo bez patologii, silne, spra-
wiedliwe i przyjazne”. SDPL popiera integrację
zUnią Europejską ijednoznacznie opowiedziała się
za przyjęciem Konstytucji UE. W najbliższych wy-
borach SDPL startuje w koalicji z Unią
Pracy (partia zdecydowanie lewicowa,
głoszącą hasła feministyczne) oraz ekolo-
gami (Zieloni 2004). W wyborach do PE zdobyła
5,3 %, co dało jej 3 mandaty. Eurodeputowani
SDPL są członkami Grupy Socjalistycznej w PE.
• Przewodniczący:
Marek Borowski
• liderzy:
Marek Borowski, Izabela Sierakowska, Jolanta
Banach, Andrzej Celiński
• kandydat na prezy-
denta:
Marek Borowski
www.sdpl.org.pl
WRZESIEŃ 2005
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]