Mala antologia literatury perskiej, eBooks txt
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ma�a antologia literatury perskiejpraca zbiorowa pod redakcj� Katarzyny JavaheriPERSEPOLISTytu�: Ma�a antologia literatury perskiejRedakcja : Katarzyna JavaheriOpracowania i t�umaczenia : Katarzyna Javaheri, Michael Javaheri, MateuszK�agisz, Marcin Krzy�anowski, Albert Kwiatkowski, Szczepan Lema�czyk, WonnaNowicka' Andrzej SarwaKorekta : Marta Dukat-SitkoProjekt ok�adki i ilustracje : Katarzyna Javaheri,Kaligrafia do wiersza Nie m��my wody : Dariusz SzamsiZdj�cie Alirezy Doulatszahiego : Ivonna NowickaZdj�cie Bahrama Bejzaiego : Mariam ZandiZdj�cie ze strony 36 (Jazd, Wie�a Milczenia): Katarzyna JavaheriZdj�cia z ok�adki: Persepolis (fot. Szczepan Lema�czyk), Isfahan, Pa�ac CzehelSotun (fot Katarzyna Javahen), Tradycyjna miniatura z bazaru w Isfahanie (fot.Katarzyna Javaheri) Teheran, Park Lale (fot. Katarzyna Javaheri)O Copyright by Katarzyna Javaheri and the Authors, Krak�w 2006Wydawca:Zak�ad Kosztorysowania, Projektowania i Nadzoru Budowlanego S.C.dzia� wydawniczy Persepolis:ISBN 83-922408-3-9Wydanie I2Wszystkie bitwy naszego �ycia czego� nas ucz�, nawet te, kt�re przegrali�my...Paulo Coelho, Pi�ta g�ra3SPIS TRE�CIWst�pInskrypcja behistu�ska (K.J.)Awesta - Wendidad, Fargard 13 - Pies (Sz. L.)Hymny manichejskie (A. S.)Jawiszt-i Frijan, czyli m�odzieniec z rodu Frijanowego -�rednioperska bajka z mora�em (M.K�.)Nezam al-Molk, Sijdsatname (Sz. L.)Fachroddin Gorgani, Wis i Ramin (K.J.)Baba Taher, Dobejti (A.K.)Naser Chosrow, Safarname - Dziennik podr�y (K.J.)Mohammad ben Monawwar, Przypowie�ci z �ycia sufiego Abu Sa 'idAbil Chajra (I.N.)Faridoddin Attar z Niszapuru, Rozmowy ptak�w (A.K.)D�alaloddin Rumi (Moulana), Fihi mafihi (A.K.)D�alaloddin Rumi (Moulana), Gazale (I.N.)D�alaloddin Rumi (Moulana), Masnawi-je ma'nawi (I.N.)Sa'di, Golestan - Ogr�d r�any (K.J.)Hafez, Gazale (A.K.)Had�i Sajjah, Dziennik podr�y do Europy (I.N.)Abu'1-Hasan D�elwe, O tym, jak nie�wiadoma c�rka matk� oistot� liczby ma��onk�w pyta�a (I.N.)Mohammad Ali D�amalzade, Jaki pan taki kram (I.N.)Samad Behrangi, Ma�a czarna rybka (Sz. L.)Sadeq Hedajat, Isfahan -perl� miast (I.N.)Alireza Doulatszahi, Wiersze (I.N.)Bahram Bejzai, Samotny junak. Scenariusz (I.N.)Sohrab Sepehri, Nie m��my wody (A.K.)Mehdi Azar Jazdi, Mr�wcze pragnienia (K.J.)Szokuh Qasemnija, Jak wielki jest �wiat (I.N.)Sadeq Czubak, Sprawiedliwo�� (K.J.)Tahere Alawi, Stacja (M.K.)Huszang Farahani, �cie�k� mi�dzy klonami (I.N.)Ali Sza'banzade, Wiersze (K.J.)Javaheri Vad�di, Wiersze (M.J.)O t�umaczachs. 5s. 6s. 13s. 20s. 24s. 32s. 35s. 38s. 40s. 43s. 47s. 55s. 64s. 67s. 71s. 74s. 76s. 79s. 80s. 85s. 90s. 94s. 96s. 101s. 103s. 105s. 108s. 110s. 113s. 116s. 119s. 121WST�PPrzedstawiam Szanownemu Czytelnikowi trzeci� ju� pozycj� wydawnicz�iranistycznego Wydawnictwa Persepolis.Ma�a antologia literatury perskiej to wyb�r tekst�w pochodz�cych z szerokorozumianej literatury perskiej; pocz�wszy od staroperskich inskrypcji, poprzezAwest�, �rednioperska bajk�, manichejskie teksty sakralne, klasyk�, a� donajnowszej literatury XXI wieku. Praktycznie ka�dy tekst opatrzony jest kr�tszymlub d�u�szym wprowadzeniem, zawieraj�cym informacje zar�wno o autorze, jak isamym dziele.Przek�adem zaj�li si� g��wnie studenci i absolwenci iranistyki z Krakowa,Warszawy i Uppsali. Chcia�abym w tym miejscu podkre�li�, i� przedstawionet�umaczenia s� nowe, w wi�kszo�ci sporz�dzone na potrzeby niniejszej Antologii,a niekt�re z wspomnianych tu dzie� dost�pne s� w j�zyku polskim r�wnie� wstarszych przek�adach.Mam nadziej�, �e dzi�ki urozmaiconemu wyborowi dzie�, pochodz�cych z r�nychokres�w rozwoju j�zyka i kultury perskiej, literatura perska stanie si�polskiemu Czytelnikowi mniej odleg�a.Z �yczeniami mi�ej lektury Katarzyna JavaheriKrak�w, pa�dziernik 20065Inskrypcja behistu�skaInskrypcja kr�la Dariusza jest najobszerniejszym tekstem literackim w j�zykustaroperskim, kt�ry by� u�ywany na dworze kr�l�w perskich z dynastii Achemenid�w(VII-IV w.). Staroperskie pi�miennictwo obejmuje dwadzie�cia jeden tekst�w, s�to inskrypcje umieszczone w pa�acach, na wazach, piecz�ciach oraz inskrypcjenaskalne; nie zachowa�y si� �adne zabytki ksi��kowe. Wszystkie dotychczaspoznane napisy w j�zyku staroperskim sporz�dzono pismem klinowym. By�y tog��wnie uroczyste inwokacje i genealogie, zajmuj�ce znacz�c� cz�� tekstu.Wyj�tkiem jest inskrypcja z Behistunu, kt�ra opr�cz powy�szych element�w zawieradok�adny opis czyn�w kr�la Dariusza, kt�rych dokona� w ci�gu jednego i tegosamego roku.Nad drog�, kt�ra w staro�ytno�ci prowadzi�a z Babilonu do Ekbatany, wznosi si�ska�a zwana Behistun, na kt�rej wykuto relief przedstawiaj�cy kr�la DariuszaWielkiego oraz ogromn�, tr�jj�zyczn� inskrypcj�. Inskrypcj� t� odczyta� SirHenry Creswicke Rawlinson, angielski �o�nierz i dyplomata. W latach 1835-1837przebywa� on w Kermanszahu i pomaga� szachowi Mohammadowi z dynastii Kad�ar�w wreorganizacji perskiej armii. W tym samym czasie z nara�eniem �ycia skopiowa�inskrypcj�, by potem pr�bowa� j� odczyta�. W 1838 roku Sir Henry by� w stanieodcyfrowa� staropersk� wersj� inskrypcji, gdy� z�ama� jej kod, opieraj�c si� naimionach, nazwach w�asnych i badaniach wcze�niejszych poszukiwaczy.Inskrypcja kr�la Dariusza zosta�a wykonana pomi�dzy pierwszym rokiem jegopanowania (marzec 520 r. p.n.e.), a ko�cem trzeciego (518 r. p.n.e.), cho�niekt�rzy badacze twierdz�, �e tak du�e dzie�o nie mog�o zosta� uko�czone w takkr�tkim czasie, a prace trwa� mog�y do 485 r. p.n.e. Inskrypcja powsta�a wmiejscu, gdzie zosta�a stoczona rozstrzygaj�ca bitwa pod Kundurusz. Jest tochronologicznie trzeci tekst w j�zyku staroperskim, przed nim powsta�y dwakr�tkie napisy: w pa�acu w Pasargadach i na kr�lewskiej piecz�ci. Tekst odznaczasi� gramatyczn� poprawno�ci�, co zmienia�o si� wraz z up�ywem czasu i zaznacza�osi� w p�niejszych inskrypcjach, gdy j�zyk staroperski sta� si� j�zykiem martwym.K.J.Przek�ad tekstu z j�zyka staroperskiego, angielskiego i francuskiego: KatarzynaJavaheri6KOLUMNA II. Ja, Dariusz, Wielki Kr�l, Kr�l Kr�l�w, Kr�l Persji, Kr�l Kraj�w, synHistaspesa, wnuk Arsamesa, Achemenida.II. M�wi Dariusz Kr�l : Moim ojcem by� Histaspes, ojcem Histaspesa by� Arsames,ojcem Arsamesa by� Ariaramnes, ojcem Ariamnesa by� Teispes, ojcem Teispesa by�Achemenes.III. M�wi Dariusz Kr�l: Z tego powodu nazywamy si� Achemenidami, od dawienjeste�my szlachetni, od dawien nasza rodzina jest kr�lami.IV. M�wi Dariusz Kr�l : O�miu z mego rodu by�o kr�lami, ja jestem dziewi�ty,dziewi�ty z kolei jak jeste�my kr�lami.V7M�wi Dariusz Kr�l : Z �aski Ahura Mazdy jestem kr�lem, Ahura Mazda obdarowa�mnie kr�lestwem.VI. M�wi Dariusz Kr�l : Oto s� kraje, kt�re nale�� do mnie i dzi�ki �asce AhuraMazdy jestem ich kr�lem : Parsa, Elam (Suzjana), Babilonia, Asyria, Arabia,Egipt, �ci, z przymorza", Sardes1, Grecja (Jonia), Media, Armenia, Kapadocja,Partia, Drangiana, Aria, Chorezm, Baktria, Sogdiana, Gandara, Scytia, Satagidia,Arachozja, ????, razem dwadzie�cia trzy kraje.VII. M�wi Dariusz Kr�l: To s� kraje, kt�re mi podlegaj�, z �aski Ahura Mazdy s�moimi poddanymi, p�ac� mi trybut, cokolwiek im powiem, za dnia czy w nocy,zostanie uczynione.VIII. M�wi Dariusz Kr�l : Cz�owieka z tych krain, kt�ry jest lojalny, sowicienagradzam, a tego, kt�ry jest z�y, surowo karz�, z �aski Ahura Mazdy te krainyukazuj� respekt moim prawom, cokolwiek im powiem, zostanieuczynione.IX. M�wi Dariusz Kr�l : Ahura Mazda obdarowa� mnie kr�lestwem; Ahura Mazdaokaza� mi pomoc zanim dosta�em to kr�lestwo, z �aski Ahura Mazdy posiadam tokr�lestwo.X. M�wi Dariusz Kr�l : To s� moje uczynki po tym jak zosta�em kr�lem : By� tukr�lem Kambizes, syn Cyrusa, z naszego rodu. Brat Kambizesa o imieniu Bardijaby� z tej samej matki i z tego samego ojca co Kambizes. Nast�pnie Kambizeszamordowa� Bardij�. Gdy Kambizes to uczyni�, nie poinformowa� ludu, �e Bardijazosta� zabity. Nast�pnie Kambizes wyruszy� do Egiptu. Gdy pod��y� do Egiptu,ludzie si� zbuntowali, a wtedy K�amstwo sta�o si� pot�ne, zar�wno w Parsie,Medii jak i w innych prowincjach.' mo�liwe, �e staroperskie Sparda oznacza Spart� - wi�cej : King L.W.,Thompson R.C. - The Sculptures and Inscriptions of Darius the Great on the Rockof Behistun in Persia - s. XXXIX7XI. M�wi Dariusz Kr�l : Wtedy by� pewien m�czyzna - mag, o imieniu Gaumata,powsta� w Piszijauwadzie, w g�rach o nazwie Arkadrisz. Tam czternastego dniamiesi�ca wijachna2 on si� zbuntowa�. Tak oto ok�ama� ludzi : �Ja jestem Bardija,syn Cyrusa, brat Kambizesa". Wtedy wszyscy ludzie si� zbuntowali i od Kambizesaprzeszli do niego, zar�wno w Parsie, Medii jak i w innych prowincjach. Zagarn��dla siebie w�adz�, dziewi�tego dnia miesi�ca garmapada3 zagarn�� w�adz�. WtedyKambizes zgin�� �mierci� samob�jcz�.XII. M�wi Dariusz Kr�l : Ta w�adza, kt�r� mag Gaumata zabra� Kambizesowi si��od dawien nale�a�a do naszego rodu. Po tym jak Gaumata si�� zabra� Kambizesowi,zar�wno Persj�, Medi� jak i inne prowincje, zgodnie ze swoj� wol� zosta� kr�lem.XIII. M�wi Dariusz Kr�l : Nie by�o cz�owieka, czy to w Parsie, czy Medii, czy wnaszym rodzie, kt�ry by magowi Gaumacie m�g� odebra� w�adz�. Ludzie si� gobardzo bali, dlatego, i� zabi� wielu, kt�rzy go znali wcze�niej. Z tego powoduich zabi� : �Aby nikt nie pozna�, �e nie jestem Bardijj� synem Cyrusa". Nikt nicz�ego nie m�wi� przeciwko magowi Gaumacie, zanim ja przyby�em. Wtedy prosi�em opomoc Ahura Mazd�, Ahura Mazda mnie wspom�g�. Dziesi�tego dnia miesi�cabagajadisz4 wraz z kilkoma lud�mi zabi�em maga Gaumat�, a tak�e ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]