M. Jarosz - Propozycje posiłków dla dzieci w przedszkolach i szkołach, Dietetyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dr inż. Jadwiga Hamułka
dr inż. Magdalena Górnicka
dr inż. Joanna Frąckiewicz
dr hab. Agata Wawrzyniak
PROPOZYCJE
POSIŁKÓW DLA DZIECI
Wydawca:
Miasto Stołeczne Warszawa 00-950 Warszawa, pl. Bankowy 3/5
Wydanie pierwsze
W PRZEDSZKOLACH I SZKOŁACH
Koncepcja publikacji:
Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu m.st. Warszawy
Redakcja: Marta Widz
Korekta: Maria Gajda
Opracowanie grafi czne, skład i łamanie: printinghouse.pl
Druk i oprawa: printinghouse.pl
Konsultacja merytoryczna:
prof. dr hab. Anna Gronowska-Senger
ISBN 978-83-60830-18-5
Warszawa 2009
Autorzy są pracownikami Katedry Żywienia Człowieka
Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie
2
3
Niniejsze opracowanie zostało przygotowane
na zamówienie Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy
w ramach kampanii „Wiem, co jem”.
Spis treści
Opracowanie zawiera propozycje 60 zestawów jadłospisów składających się z trzech
posiłków (śniadanie, obiad, podwieczorek) zalecanych w warszawskich przedszkolach.
Jadłospisy zostały podzielone na dwa sezony: jesienno-zimowy i wiosenno-letni, przede
wszystkim z uwagi na różną dostępność produktów na rynku w wyżej wymienionych porach
roku. W związku z tym w sezonie jesienno-zimowym przeważają propozycje posiłków zawie-
rających więcej sezonowych warzyw i owoców, a także produktów mrożonych, które mogą
być wykorzystywane zwłaszcza w zimie. Ponadto propozycje podwieczorków w sezonie
jesienno-zimowym to w dużej mierze posiłki ciepłe, bazujące głównie na różnorodnych
produktach i przetworach zbożowych z dodatkiem sezonowych owoców lub warzyw,
natomiast w sezonie wiosenno-letnim mają charakter przede wszystkim zimnych deserów,
z większym udziałem dostępnych owoców krajowych.
1. wstęp ....................................................................................... str. 6
2. zasady planowania jadłospisów .............................................. str. 8
3. jadłospisy jesienno-zimowe .................................................. str. 17
4. jadłospisy wiosenno-letnie .................................................... str. 79
Przekazując Państwu to opracowanie, mamy nadzieję, że będzie ono inspiracją i pomoże
w planowaniu racjonalnych posiłków dla dzieci w wieku przedszkolnym.
Autorzy
4
5
WSTĘP
Zdrowie dziecka, jego prawidłowy wzrost i rozwój, dobre samopoczucie, korzystne relacje
między rówieśnikami zależą między innymi od odpowiedniego żywienia, czyli w dużej mierze
od właściwie zestawionych i rozłożonych posiłków w ciągu dnia.
Prawidłowe żywienie w pełni zaspokaja wszystkie potrzeby człowieka w ciągu całego jego
życia. We wczesnym okresie pozwala na właściwy wzrost i rozwój, a w późniejszym – na
utrzymanie zdrowia oraz sprawności fi zycznej i psychicznej przez długie lata. Odgrywa ono
istotną rolę przez całe nasze życie, jednak na szczególną uwagę zasługują dzieci, są one
bowiem najbardziej narażone na błędy w żywieniu. W tym okresie następuje bardzo inten-
sywny wzrost i rozwój organizmu. Dodatkowo duża aktywność fi zyczna dzieci przejawiająca
się bardzo ruchliwym trybem życia zwiększa zapotrzebowanie na energię i składniki budul-
cowe na kg masy ciała. Organizm dziecka szybko rośnie i rozwij a się, a do prawidłowego
funkcjonowania potrzebuje kilkudziesięciu niezbędnych składników odżywczych. Brak lub
nieodpowiednie proporcje tych składników w diecie mogą spowodować zaburzenia w stanie
zdrowia, np.:
•
niedobór białka
(zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego) powoduje gorszy ogólny rozwój
organizmu;
•
niedobór żelaza i witaminy B
12
pochodzących z mięsa i jego przetworów przyczynia się
do powstawania niedokrwistości;
•
niedobór wapnia, fosforu, magnezu i witaminy D
wpływa na gorszą mineralizację kości
oraz niższą szczytową masę kostną, co w późniejszym wieku może skutkować częstszymi
złamaniami osteoporotycznymi.
(np. cukrzycy czy miażdżycy). Dlatego tak ważne jest, aby pożywienie przeznaczone dla
dzieci i młodzieży zawierało wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiednich
ilościach i wzajemnych proporcjach. Propozycje jadłospisów obliczone są dla dzieci w wieku
3 do 7 lat, niemniej zwiększając gramaturę poszczególnych produktów, można je stosować
dla dzieci starszych.
Warto podkreślić, że młody organizm reaguje nie tylko na niedobory żywieniowe, lecz
także na
nadmiar składników pokarmowych
,
szczególnie tłuszczów zwierzęcych, cukrów
prostych, soli kuchennej oraz na zbyt dużą ogólną kaloryczność pożywienia. Przekarmianie
może prowadzić do nadwagi, a następnie otyłości, próchnicy zębów i wielu innych schorzeń
6
7
ZASADY PLANOWANIA JADŁOSPISÓW
Z = S1U1 + S2U2 + … + SxUx
gdzie:
Z – średnioważone zapotrzebowanie na energię lub dany składnik
odżywczy dla całej grupy osób żywionych;
S1, S2 … Sx – zapotrzebowanie na energię lub składnik odżywczy
dla każdej z „x” grup osób wchodzących w skład całej grupy
osób żywionych;
U1, U2 … Ux – procentowy udział poszczególnych grup osób
w całej grupie osób żywionych.
Podstawowym celem planowania jadłospisów, czyli opracowywania zestawów racji po-
karmowych, jest stworzenie możliwości zastosowania w praktyce zasad prawidłowego
żywienia.
W planowaniu racjonalnego żywienia należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
Racje pokarmowe (jadłospisy) należy
planować na dłuższy okres, co najmniej dziesięć
dni lub więcej (najlepiej na cały miesiąc).
Jest to konieczne przede wszystkim ze wzglę-
du na lepsze gospodarowanie masą żywnościową oraz na organizację pracy związaną
z przyrządzaniem posiłków. Ponadto pozwala to uniknąć błędów żywieniowych związa-
nych z częstym powtarzaniem się tych samych produktów lub potraw, niewłaściwym ich
zestawieniem, monotonią żywienia itp.
Wartość energetyczna całodziennego pożywienia
powinna być dostosowana do
potrzeb żywieniowych danej grupy osób, zależnie od ich wieku, płci, aktywności fi zycznej.
Przykładowo dla dzieci wskazane jest planowanie większej liczby posiłków o mniejszej
objętości.
Gdy grupa osób, dla której planujemy żywienie, jest zróżnicowana pod względem płci
i wieku, niezbędne jest ustalenie średnioważonej normy żywienia według następującego
wzoru:
Zgodnie z zaleceniami racjonalnego żywienia przyjęto, iż żywienie w przedszkolu obejmuje
trzy posiłki i powinno dostarczać
ok. 75% całodziennego zapotrzebowania na energię
i składniki odżywcze.
Istotna jest także
liczba i wielkość spożywanych posiłków w ciągu dnia, regularność
ich spożywania oraz długość przerw między posiłkami
. Dzieciom zaleca się podawanie
czterech, a najlepiej pięciu posiłków. Przerwy między nimi nie powinny być dłuższe niż
3-3,5 godziny.
Prawidłowy rozkład całodziennego zapotrzebowania energetycznego
na poszczególne posiłki w zależności od liczby posiłków
Rodzaj posiłku
Procentowy udział poszczególnych posiłków w dostarczaniu energii
3 posiłki/dzień 4 posiłki/dzień 4 posiłki/dzień 5 posiłków/dzień
I Śniadanie
30-35%
25-30%
25-30%
25-30%
II Śniadanie
—
5-10%
—
5-10%
Obiad
35-40%
35-40%
35-40%
30-35%
Podwieczorek
—
—
5-10%
5-10%
Kolacja
25-30%
25-30%
25-30%
15-20%
8
9
[ Pobierz całość w formacie PDF ]